مؤسسه آموزش عالی حوزوی الزهراء سلام الله علیها

ماه ذی الحجه برای خودسازی خیلی مهم است ماه، ماه دعا است، ماه راز و نیاز با خدا است و یک قدری بیشتر نه فقط روز عرفه، نه فقط دهه اول اصلاً این ماه، ماه دعا، ماه رابطه، ماه خودسازی است .

در یک کلام (به قول بزرگان و عارفان )می توان گفت که می توان در این ماه راه صد ساله را یک ماهه طی نمود البته به شرطها و شروطها!

 فضیلت ماه ذى الحجّه
ماه «ذى الحجّه»، آخرین ماه «سال هجرى قمرى» است و ماهى است بسیار پربرکت. بزرگان دین هنگامى که این ماه وارد مى شد، اهمّیّت ویژه اى به عبادت در آن مى دادند. مخصوصاً در دهه اوّل این ماه.(زادالمعاد، ص 240)

در بعضى از روایات آمده است، شب هاى دهگانه اى که قرآن در سوره «والفجر و لیال عشر» به آن سوگند یاد کرده است، شب هاى دهه اوّل این ماه شریف است،و این سوگند به خاطر عظمت آن است.(تفسیر قمى، ج 2، ص 419)

خداوند در سوره حج آیه 28 ضمن بیان فریضه بزرگ «حج» سخن از «أیّام مَعْلُومات» گفته است که مؤمنان باید در آن به یاد خدا باشند. یکى از تفسیرهاى معروفِ «أیّام مَعْلُومات» که در روایات نیز آمده است، ده روز اوّل ماه ذى الحجّه است.( مصباح المتهجّد، صفحه 671.) بنابراین، هم شب هاى آن عزیز است و هم روزهاى آن.

روزه گرفتن در نُه روز اوّل. در روایتى از امام موسى کاظم(علیه السلام) نقل شده است که هر کس نُه روز اوّل ذى الحجّه را روزه بدارد، خداوند ثواب روزه تمام عمر را براى او مى نویسد
 

در حدیثى از رسول خدا(صلى الله علیه وآله) مى خوانیم که عبادت و کار نیک در هیچ ایّامى به اندازه این ایّام (ده روز اوّل ماه ذى الحجّه) فضیلت ندارد.(اقبال، ص 317) 

وجود دو «عید» مهمّ اسلامى عید قربان (عید اضحى) و عید غدیر (عید ولایت) و روز «عرفه» و خاطره دعاى عجیب و بسیار گرانبهاى امام حسین(علیه السلام) در عرفات، شکوه و عظمت خاصّى به این ماه بخشیده، و سزاوار است همه مؤمنان (مخصوصاً جوانان پاکدل) از فضاى آکنده از معنویّت این ماه غافل نشوند و در خودسازى و تهذیب نفس بکوشند که به پیشرفت هاى مهمّى نائل مى شوند.

اعمال دهه اوّل
1ـ امام صادق(علیه السلام) مى فرماید: پدرم حضرت امام باقر(علیه السلام) به من فرمود: پسرم! در دهه نخست از ماه ذى الحجّه(از شب اول ماه تا شب عید قربان) هر شب میان نماز مغرب و عشا این دو رکعت نماز را ترک مکن:

در هر رکعت سوره حمد و سوره قل هو الله را مى خوانى، پس از آن آیه 142 سوره اعراف را  بخوان :

وَ وَاعَدْنَا مُوسَى ثَلاَثِینَ لَیْلَةً وَ أَتْمَمْنَاهَا بِعَشْرٍ فَتَمَّ مِیقَاتُ رَبِّهِ أَرْبَعِینَ لَیْلَةً وَ قَالَ مُوسَى لأَخِیهِ هَارُونَ اخْلُفْنِی فِی قَوْمِی وَ أَصْلِحْ وَلاَ تَتَّبِعْ سَبِیلَ الْمُفْسِدِینَ. (اعراف/142)

اگر چنین کنى، در ثواب حاجیان، و اعمال حجّ آنها شریک مى شوى.( اقبال، ص 317)

2ـ روزه گرفتن در نُه روز اوّل. در روایتى از امام موسى کاظم(علیه السلام) نقل شده است که هر کس نُه روز اوّل ذى الحجّه را روزه بدارد، خداوند ثواب روزه تمام عمر را براى او مى نویسد.( زاد المعاد، ص 240)

3ـ ابوحمزه ثمالى از امام صادق(علیه السلام) نقل کرده است که آن حضرت، از روز اوّل تا عصر روز عرفه، پس از نماز صبح و قبل از نماز مغرب این دعا را مى خواند:

اَللّـهُمَّ هذِهِ الاَْیّامُ الَّتى فَضَّلْتَها عَلَى الاَْیّامِ وَشَرَّفْتَها و …. وَ صَلَّى اللهُ عَلى سَیِّدِنا مُحَمَّدوَآلِهِ اَجْمَعینَ، وَسَلَّمَ عَلَیْهِمْ تَسْلیماً.( مصباح المتهجّد، ص 672 و اقبال، ص 322 (با اندکى تفاوت) ، مفاتیح الجنان)

4ـ آن پنج دعایى را بخواند که به فرموده امام باقر(علیه السلام) خداوند آن را بوسیله جبرئیل براى حضرت عیسى(علیه السلام) هدیه فرستاد، تا در ایّام این دهه، آنها را بخواند. آن پنج دعا چنین است:

(1) اَشْهَدُ اَنْ لااِلهَ اِلاَّ اللهُ، وَحْدَهُ لا شَریکَ لَهُ، لَهُ الْمُلْکُ وَلَهُ الْحَمْدُ، بِیَدِهِ الْخَیْرُ، وَهُوَ عَلى کُلِّ شَىْء قَدیرٌ.

(2) اَشْهَدُ اَنْ لا اِلـهَ اِلاَّ اللهُ، وَحْدَهُ لاشَریکَ لَهُ، اَحَداً صَمَداً، لَمْ یَتَّخِذْ صاحِبَةً وَلا وَلَداً.

(3) اَشْهَدُ اَنْ لا اِلـهَ اِلاَّ اللهُ، وَحْدَهُ لا شَریکَ لَهُ، اَحَداً صَمَداً، لَمْ یَلِدْ وَلَمْ یُولَدْ، وَلَمْ یَکُنْ لَهُ کُفُواً اَحَدٌ.

(4) اَشْهَدُ اَنْ لا اِلهَ اِلاَّ اللهُ، وَحْدَهُ لا شَریکَ لَهُ، لَهُ الْمُلْکُ وَلَهُ الْحَمْدُ، یُحْیى وَیُمیتُ، وَهُوَ حَىٌّ لا یَمُوتُ، بِیَدِهِ الْخَیْرُ، وَهُوَ عَلى کُلِّ شَىْء قَدیرٌ.

(5) حَسْبِىَ اللهُ وَکَفى، سَمِعَ اللهُ لِمَنْ دَعا، لَیْسَ وَرآءَ اللهِ مُنْتَهى،اَشْهَدُللهِِ بِما دَعا،وَاَنَّهُ بَرىءٌ مِمَّنْ تَبَرَّءَ، وَاَنَّ لِلّهِ الاْخِرَةَ وَالاُْولى.

در بعضى از روایات آمده است، شب هاى دهگانه اى که قرآن در سوره «والفجر و لیال عشر» به آن سوگند یاد کرده است، شب هاى دهه اوّل این ماه شریف است،و این سوگند به خاطر عظمت آن است
سپس حضرت عیسى(علیه السلام) پاداش فراوانى را براى صد مرتبه خواندنِ این پنج دعا ذکر فرمود.( اقبال، ص 323) 

مرحوم «علاّمه مجلسى» گفته است: اگر کسى هر روز هر یک از این پنج دعا را ده مرتبه بخواند (که در مدّت ده روز هر کدام را صد مرتبه خوانده است) به روایت عمل کرده است. البتّه اگر هر روز هر دعایى را صد مرتبه بخواند بهتر است.(زادالمعاد، ص 245)

5ـ در هر روز از این دهه، این تهلیلات [لا اله إلاّ اللّه ها] را که از امیر مؤمنان(علیه السلام) نقل شده است بخواند و اگر روزى ده مرتبه بخواند بهتر است:

لا اِلهَ اِلاَّ اللهُ عَدَدَ الّلَیالى وَالدُّهُورِ، لا اِلهَ اِلاَّ اللهُ عَدَدَ اَمْواجِ الْبُحُورِ،

لااِلهَ اِلاَّ اللهُ وَرَحْمَتُهُ خَیْرٌ مِمّا یَجْمَعُونَ، لا اِلهَ اِلاَّ اللهُ عَدَدَ الشَّوْکِ وَالشَّجَرِ،

لا اِلهَ اِلاَّ اللهُ عَدَدَ الشَّعْرِ وَالْوَبَرِ، لا اِلهَ اِلاَّ اللهُ عَدَدَ الْحَجَرِ وَالْمَدَرِ،

لا اِلهَ اِلاَّ اللهُ عَدَدَ لَمْحِ الْعُیُونِ،

لا اِلهَ اِلاَّ اللهُ فِى اللَّیْلِ اِذاعَسْعَسَ، وَالصُّبْحِ اِذا تَنَفَّسَ،

لا اِلـهَ اِلاَّ اللهُ عَدَدَ الرِّیاحِ فِى الْبَرارى وَالصُّخُـورِ،

لا اِلـهَ اِلاَّ اللهُ مِـنَ الْیَـوْمِ اِلـى یَـوْمِ یُنْفَخُ فِى الصُّورِ.( اقبال، ص 324)

اعمال مخصوص روز اوّل ماه
روز اوّل ماه ذى الحجّه روز مبارکى است و براى آن اعمالى چند نقل شده است:

1ـ روزه گرفتن. در روایتى از امام موسى بن جعفر(علیهماالسلام) نقل شده است که هر کس روز اوّل ماه ذى الحجّه را روزه بگیرد، خداوند براى وى پاداش عظیمى را مى نویسد.( مصباح المتهجّد، ص 671)

در حدیثی از رسول خدا صلی الله علیه وآله وسلم نقل شده است: هر کس سوره فجر را را در دهه اول ماه ذی الحجه قرائت نماید گناهانش بخشیده می شود و اگر در غیر این ایام خوانده شود مایه نورانیت او در قیامت می گردد
 

2ـ خواندن نماز حضرت فاطمه(علیها السلام). مرحوم «شیخ طوسى» فرموده است: مستحب است در این روز، نماز حضرت فاطمه(علیها السلام) را بخواند و این نماز چهار رکعت است (هر دو رکعت به یک سلام) و همانند نماز حضرت امیرالمؤمنین(علیه السلام) است; در هر رکعت، یک مرتبه سوره حمد و پنجاه مرتبه سوره قل هو الله را بخواند و بعد از سلام تسبیح حضرت فاطمه(علیها السلام) را بگوید، آنگاه بخواند: سُبْحانَ ذِى الْعِزِّ الشّامِخِ الْمُنیفِ، سُبْحانَ ذِى الْجَلالِ الْباذِخِ الْعَظیمِ،سُبْحانَ ذِى الْمُلْکِ الْفاخِرِ الْقَدیمِ، سُبْحانَ مَنْ یَرى اَ ثَرَ النَّمْلَةِ فِى الصَّفا، سُبْحانَ مَنْ یَرى وَقْعَ الطَّیْرِ فِى الْهَوآءِ، سُبْحانَ مَنْ هُوَ هکَذا وَلا هَکَذا غَیْرُهُ.( مصباح المتهجّد، ص 671) 

3ـ نیم ساعت قبل از ظهر، دو رکعت نماز بگزارد و در هر رکعت، یک مرتبه سوره حمد و ده مرتبه سوره قل هو الله و ده مرتبه آیة الکرسى و ده مرتبه سوره إنّا أنزلناه را بخواند.( اقبال، ص 325)

4ـ هر کس از ظالمى خوف داشته باشد در این روز بگوید:

«حَسْبى حَسْبى حَسْبى مِنْ سُؤالى، عِلْمُکَ بِحالى» ، تا خداوند او را از شرّ آن ظالم حفظ کند.( همان)

سوره ی فجر در دهه ی اول ماه ذی الحجه
در حدیثی از رسول خدا صلی الله علیه وآله وسلم نقل شده است: هر کس سوره فجر را را در دهه اول ماه ذی الحجه قرائت نماید گناهانش بخشیده می شود و اگر در غیر این ایام خوانده شود مایه نورانیت او در قیامت می گردد.(مجمع البیان، ج10، ص341)

55

1- ” قل للمؤمنین یغضوا من ابصارهم” آیه 30 سوره نور

2- ” قل للمؤمنات یغضضن من ابصارهن” آیه 31 سوره نور

نکات

1- لازمه ایمان، حفظ نگاه از حرام است.

2- جاذبه های غریزی را باید کنترل کرد.

3- گناه را از سرچشمه، جلوگیری کنیم و تقوا را از چشم شروع کنیم.

4- چشم چرانی و بی عفتی، مانع رشد معنوی انسان است.

5- چشم پاک مقدمه پاکدامنی است.

نیست زنی درسخا به پای خدیجه          چشم فلک خیره بر وفای خدیجه

حضرت خدیجه علیها السلام نخستین زنی بود که به پیامبری حضرت محمد صلی الله

   علیه وآله ایمان آورد واولین بانویی بود که همراه امام علی علیه السلام با پیامبر به نماز

ایستاد وپیشانی بندگی بر خاک سایید و باهمت خالصانه خویش ،پاک منشی را برگزید

وثروت ،امکانات ،عمر،جوانی ،آسایش وآرامش خود را راه خشنودی خداوآرمان های بلند

پیامبر(ص)صرف کرد.وی رنج وتبعیدها را به جان خرید چنانکه از پیامبر راستی،بشارت

بهشت ونعمت های ماندگار آن و سلام و خشنودی خدا را شنید.َ

پیامبر صلی الله علیه واله در جواب علت وفاداری ومحبت به خانم خدیجه (س)پس از مرگ

او فرموده است :

او به من ایمان آورد،هنگامی که مردم کفر ورزیدند ومرا تصدیق نمود هنگامی که آنان تکذیب کردند .

با ثروت خویش مرا یاری داد ،هنگامی که آنان مرا محروم کردند.خداوند مرا از او به فرزندانی

روزی داد،هنگامی که مرا از فرزندان زنان دیگر محروم کرد .همچنین در آیه 6سوره احزاب

می خوانیم :

«پیامبر سزاوارتر به مؤمنان است از خود آنان وزنان پیامبر ،مادران مؤمنان هستند.»

حضرت خدیجه (س)به عنوان نخستین «ام المؤمنین » درقرآن مورد توجه قرار گرفته است.

این سعادت از بین همه زنان پیامبر (ص)، نصیب خدیجه (ُس) شده است که یازده امام از

نسل او از طریق دخترش فاطمه سلام الله علیها به وجود آید .

آری خدیجه (س)برای عاشقانه زیستن در کنار پیامبر عطوفت آمده بود ، او برای درنگ

کردن در لحظه های زیبای   فداکاری آمده بود.

در تعریف خدیجه (س) همان بس که فاطمه (س)از دامان او برخاست و

محمد(ص) با تکیه برحمایت های او بر قله رسالت نشست .

برخی از کودکان بسیار شلوغ،پرتحرک وناآرامند،به هر کاری دست می زنند وچه بسا سبب آزار والدین می شوند.

برخی از والدین در برابر آنها موضع می گیرند،لب به سرزنش می گشایندوآنان را نابهنجار به شمار می آورند؛در حالی که تحرک وناآرامی کودکان معمولا طبیعی است وکسانی که در کودکی شلوغ وپر تحرک باشند،درجوانی آرام وبردبار خواهند شد.

بنابراین بجاست والدین کمر همت ببندند وباصبر وحوصله،خود را برای گذر از این دوره حساس وچه بسا طاقت فرسا مهیا سازند.

امام کاظم فرمود :"تستحب عرامه الصبی فی صغره لیکون حلیما فی کبره؛…ماینبغی ان یکون الا هکذا؛سزاوار است فرزند در کودکی شلوغ وپر تحرک باشد تا در بزرگی صبور وبردبار شود؛…وجز این روا نیست.”

tarbiatefarzand@

امام صادق علیه السلام:

چنان چه انسان روزه خود را با آب جوش افطار نماید کبدش پاک و سالم باقی می ماند، و قلبش ازکدورت ها تمیزو نور چشمش قوی و روشن می گردد.

وسائل الشیعه،ج10،ص157